Bij steenfabriek Vandersanden in Beek rollen jaarlijks zo’n 25 miljoen handgevelstenen van de band. Stenen met ‘karakter’, die onder meer worden gebruikt om nieuwe gebouwen een warme, authentieke uitstraling te geven.

Een druilerige dinsdagmorgen omstreeks tien uur. Bij steenfabriek Vandersanden, aan het begin van de Stationsstraat in Beek, is het een komen een gaan van allerhande vrachtwagens. Trucks met lege aanhangers – en nummerplaten uit tal van landen – rijden het terrein op, om niet veel later – volgeladen met hoge stapels stenen, rechtsomkeert te maken – vermoedelijk op weg naar een of ander tot de verbeelding sprekend bouwproject ergens in Europa.

Geautomaliseerd

Klanten van Vandersanden in Beek regelen zelf het transport. De ‘handgevelstenen’ die in Beek gemaakt worden zijn van een speciale soort. “Het gaat om stenen met een bijzondere vorm en kleur, die eruitzien alsof ze lang geleden zijn gemaakt. Vroeger werden dit soort stenen ook echt helemaal met de hand gemaakt”, vertelt Tim Hunnekens, die als plantmanager (technisch bedrijfsleider) volledig verantwoordelijk is voor de operationele gang van zaken in de Beekse steenfabriek.

Tegenwoordig maken ze gebruik van uiterst moderne machines, al komt er zeker nog het nodige handwerk bij kijken, legt hij uit. “Aan de ene kant zijn we volledig geautomatiseerd, aan de andere kant verlopen onderdelen van de productie nog precies hetzelfde als in de middeleeuwen. Alleen is het zo dat de machines het werk van de vroegere steenbakkers heeft overgenomen.”

Jaarlijks 400 miljoen stenen

De handgevelstenen die bij Vandersanden worden gemaakt – 25 miljoen stuks op jaarbasis – zijn dan ook allerminst glad en strak, zegt Hunnekens, terwijl hij een aantal voorbeelden laat zien, met hier en daar een butsje of een krasje. “De stenen die deze fabriek verlaten verschillen in alle opzichten van de stenen die je kunt kopen in de doorsnee bouwmarkt. Ze worden vooral gebruikt om nieuwe gebouwen een ‘oude’ ziel te geven.”

Bij de steenfabriek aan de Stationsstraat werken zo’n veertig mensen. In de Beekse volksmond wordt de fabriek nog altijd aangeduid als Façade, wat inderdaad de naam van de in 1912 opgericht onderneming was, tot het bedrijf in 2016 werd overgenomen door de Vandersanden Group uit Belgisch Limburg, een van de grootste baksteenproducenten van Europa. De groep, een familieonderneming die nog altijd wordt geleid door familieleden van grondlegger Jaak Vandersanden – hij opende in 1925 een kleine steenfabriek in Spouwen (gemeente Bilzen) – omvat in fabrieken en verkoopkantoren Nederland, België, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. In alle productievestigingen samen worden op jaarbasis zo’n 400 miljoen bakstenen vervaardigd. “Lang niet iedereen wat wij hier doen”, lacht Tim. “Soms komen mensen langs die denken dat wij een bouwmarkt zijn.”

Duurzaamheid

Dat Vandersanden een uitstekend lopend familiebedrijf is, merk je eigenlijk aan alles, vertelt bedrijfsleider Hunnekens. “De lijnen zijn kort, wat maakt dat er snel besluiten kunnen worden genomen. Net als in veel andere familiebedrijven voelen de werknemers zich ook echt onderdeel van het bedrijf. Een keer per jaar wordt er een feestelijke dag voor het personeel en hun gezinnen georganiseerd, waaraan ook alle familieleden deelnemen. Heel fijn, want op die manier ontstaat een bijzondere band, wat weer heel goed is voor de onderneming, waarin bijvoorbeeld alles is gericht op duurzaamheid.”

Eigenlijk kun je zeggen dat Vandersanden Beek actief is een nichemarkt, legt Hunnekens uit. “Het soort stenen dat wij hier maken is niet het soort stenen dat je vindt bij de doorsnee bouwmarkt. Voor iemand die niet in de branche zit, klinkt het misschien wat overdreven, maar persoonlijk vind ik dat stenen die gebruikt worden voor woningen ‘karakter’ moeten hebben. Goede gevelstenen hebben een ziel; er zit heel duidelijk leven in. Als bouwvakkers ermee aan de slag gaan, zie je een gebouw ontstaan.”

Stadsmuur

In Nederland doet Vandersanden voornamelijk zaken met professionele partijen, zoals projectontwikkelaars en architecten, die op zoek zijn naar authenticiteit. Opvallend is dat twintig procent van de stenen die in Beek worden gemaakt, worden verscheept naar het Verenigd Koninkrijk, waar ze worden gebruikt in voornamelijk dure projecten.

Een van de grote projecten van de laatste tijd waarbij gevelstenen van Vandersanden Beek zijn gebruikt, is een bijzonder nieuwbouwproject in het Sphinxkwartier in Maastricht, het voormalig kloppend hart van de internationale keramiekindustrie. “De stenen voor de appartementen daar moesten lijken op de stenen die gebruikt zijn voor de oude stadsmuur die ooit op die plek heeft gestaan. Daar zijn we in geslaagd. Als ik er rondloop en ik realiseer me dat al die prachtige stenen afkomstig zijn uit ‘mijn’ fabriek, ben ik best een beetje trots.”

Foto’s: Michell Giebels